فروشگاه گنج یابی، آموزش دفینه و زیر خاکی... کلیک کنید

سعدالدین اسفراینی (ت 670ق – م 747ق)

    محمد بن محمد بن محمد بن علی اسفراینی (سعدالدین) از عالمان سده هشتم هجری و مردی فاضل و اهل علم بود. وی کتاب زبذة الاعمال و خلاصة الافعال ابوالولید ازرقی را که در مورد تاریخ مکه نوشته شده بود خلاصه کرد و احادیثی را که در مورد فضائل زیارت خانه خدا، حج واجب و عمره گفته شده را به این کتاب افزود. از توضیح سعدالدین اسفراینی در مقدمه کتاب چنین بر می آید که این کتاب دارای دو بخش است، بخش نخست که در واقع بحث درباره مکه می باشد ، همان نوشته های ازرقی پیرامون تاریخ مکه است و سعدالدین اسفراینی آنها را خلاصه کرده و در کتابش آورده است و بخش دوم در خصوص مدینه و اوضاع این شهر می باشد و شامل مطالب و اطلاعاتی می شود که خود اسفراینی بر آن افزوده است . به اعتقاد عده ای از محققان ، با مطالعه کتاب متوجه می شویم که اسفراینی به طور کلی بحث تاریخ را رها کرده و فقط به بحث درباره فضائل حج و عمره و امور آن پرداخته است.

    منابع وفات سعدالدین اسفراینی را در سال 581 ق نوشته اند حال آنکه بر اساس آنچه در مقدمه کتاب زبدة الاعمال  نوشته شده است وی در زمره علمای سده هشتم هجری می باشد. بنا بر نوشته حاجی خلیفه در کتاب کشف الظّنون ، سعدالدین اسفراینی در سال 670 ق به دنیا آمد و در سال 747 ق وفات یافت و اثری به نام الاحکام فی المعرفه  الحلال و الحرام را تالیف کرد اما اطلاعات بیشتری در مورد وی ثبت نشده است.

(آقاملایی، 1389، صص 279 به بعد.)

بی بی خانم سالکی (ت 1227ق)

     بی بی خانم بانوی شاعره در 4 شعبان 1227 هجری قمری در رویین اسفراین در خانواده ای ادیب و شاعر پرور دیده به جهان گشود. متاسفانه از شرح حال وی اطلاعات زیادی در دست نیست. وی فرزند ملا قربانعلی اسفراینی یکی از مردان خوشنام منطقه است. از ملا قربانعلی چهار فرزند به نام شیخ اسماعیل بجنوردی متخلص به عارف، عبدالمجید سالک، بی بی خانم و عبدالائمه سرّالعیان باقی ماند که همه شاعر بودند. مشهورترین فرد این خاندان شیخ اسماعیل بجنوردی معروف به عارف بجنوردی است که به عنوان فردی عارف، عالمی فاضل ، شاعری توانمند و متّصف به اخلاق انسانی در منابع تمجید شده است . بی بی خانم سالک در این خانواده عالم و فاضل پرورش یافته است . تاریخ ولادت او را شیخ اسماعیل عارف بجنوردی در حاشیه دیوان خطی خودش روز دوشنبه چهارم شعبان سال 1227 ق ثبت کرده است. متاسفانه از دیوان اشعار این بانوی شاعره خبری در دست نیست و به نظر می رسد که به مرور زمان مفقود و یا از بین رفته است و سروده هایی پراکنده در برخی منابع موجود است.از جمله شعری در سوگ برادرش عبدالمجید سالک نقل شده که بیانگر ذوق و قریحه این شاعره اسفراینی است :

     یادم آید ز سرو قد دلربای تو                      دل خون شود ز دیده، برآید برای تو

    بودی کلیم وار به کوی حق آشنا                   گویا نمود طور، تجلّی برای تو

    دیدی یقین چو نور جلال جلاله را                رفتی در آسمان چو مسیحاست جای تو

    سروی ز دور در نظرم جلوه می کند               آن کوه طور یا که بود نخل های تو

    ای آن که گشته دامن من از تو گلشنی             گلها تمام خار بود بی بقای تو

    هر لاله ای که سر کشد از خاک این دیار          داغش به دل دوباره از این ماجرای تو

    بنگر بنفشه سر به سر زانوی غم است             از هجر سبزه خط عنبر نمای تو

    نیلوفر از چه رو شد برگ و سرش کبود           معجر به نیل غم زده اندر عزای تو

    گلچین شود کسی چو ز گلزار انجمن             آید بوی فراق ز گلدسته های تو

    هر رهگذر که بر سر آن کوه بگذرد                از سنگ خاره ناله برآید برای تو

    گوید دریغ و درد که سالک ز پا فتاد               نخل شباب و قامت قدّ رسای تو

    کمتر بود ز بلبل شوریده خواهرت                 گر چه هزار ناله نکرد از برای تو ...

 (آقاملایی، 1389، ص 383.)

بی بی خانم سالکی, شاعر ,خراسان شمالی ,مشاهیر, مفاخر ,بزرگان ,بجنورد ,اسفراین

فروشگاه گنج یابی، آموزش دفینه و زیر خاکی... کلیک کنید